HAÖ - Herediter Anjioödem
PATOGENEZ VE KLİNİK:
Herediter Anjioödem (HAÖ), C1-inhibitörünün (C1-İNH) miktar veya fonksiyon açısından eksik olmasından kaynaklanan bir hastalıktır. Nadir hallerde edinilmiş bir defekt söz konusudur (Acquired Angioedema, AAE = Edinilmiş Anjioödem). C1-İNH eksikliği, kinin sisteminin aktifleştirilmesi aracılığıyla damar geçirgenliğinin artmasına neden olur. Bunun sonucunda ataklar halinde gelişen şu klinik manifestasyonlar baş gösterir:
1) Cildi tutan anjioödemler (yaygın):
Günlerce süren cilt ve subkutan doku anjioödemleri baş gösterir. En sık etkilenen bölgeler ekstremiteler, yüz ve cinsel organlardır.
2) Abdominal ataklar (yaygın):
Mide – barsak bölgesinde görülen ataklardır, günlerce süren kolik tarzında ağrılar, sık sık kusmaya yol açan mide bulantısı, ishal ve dolaşım disregülasyonu ile bağlantılı olarak gelişir. Görüntülendirme yöntemlerinde sık sık barsak anslarında asit ve/veya şişme gözlenir.
3) Larenks ödemleri:
Gırtlak bölgesindeki baş gösteren mukoza şişmeleri hızla komple solunum yolu obstrüksiyonuna dönüşebilir ve fatal sonuç verebilir. Bunun erken işaretçileri disfaji, disfoni ve stridordur. Aynı şekilde uvula ve dil de tutulabilir ve dispnö geliştirebilir.
4) Diğer lokalizasyonlar:
Başka lokalizasyonlarda (beyin, kaslar, mesane vs.) ödem seyrek görülür, semptomlar ödemin şiddetine ve lokalizasyonuna bağlıdır.
TEDAVİ:
Baş ve boyun bölgesinde veya başka iç organlarda baş gösteren anjioödemler acil tıbbi durumlardır ve derhal tedavi edilmeleri gerekmektedir. Larenks ödemlerinde geniş bir yoğun tıbbi bakım endikasyonu konmalıdır, yerine göre bir intübasyon ve hatta bir konyotomi gerekli olabilir. Cilt anjioödemleri, eğer ağrılı, fonksiyonları olumsuz etkileyici ve ilerleyici ise, tedavi edilmelidir. C1-INH eksikliği sonucunda meydana gelen akut anjioödem tedavisi için uygun olan ilaçlar şunlardır:
1) C1-INH konsantresi (Berinert P):
Doz: Erişkinlerde ve çocuklarda kg vücut ağırlığı başına günde 20 ünite.
Uygulama: Her 500 ünitelik birimi birlikte verilen 10 ml çözücüde dikkatlice çözün ve yavaşça i.v. enjekte edin.
Berinert P preparatı iki bileşenden oluşur: protein konsantresini içeren bir şişe (500 Ü insan C1-inhibitörü) ile çözücüyü içeren bir şişe (10 ml enjeksiyonluk su). Ayrıca, enjeksiyon çözeltisinin hazırlanması ve Berinert P’nin intravenöz uygulanması için gereken diğer tıbbi ürünler de ambalaja konulmuştur. Preparatın muhafaza edildiği sıcaklık 25°C’yi aşmamalıdır.
Eğer preparat buzdolabında muhafaza ediliyorsa, ilaç hazırlanmadan önce her iki bileşen oda sıcaklığına getirilmelidir. Enjeksiyon çözeltisinin hazırlanması, ekte verilen iğnesiz Mix2VialTM filtreli transfer setleri aracılığıyla yapılır (kullanım bilgilerini dikkate alınız). Çözücü, ürün şişesine aktarıldıktan sonra protein hızla çözünür. Köpürmeye meydan vermemek için ürün şişesini çalkalamayınız! Protein çözeltisinin berrak ila donuk arası bir görünümde olması ve gözle görülür parçacık içermemesi gerekmektedir. Uygulamanın ardından atık malzemeler usulüne uygun bir şekilde giderilmelidir.
veya
2) C1-INH konsantresi (Cinryze)
Doz: erişkinler ve gençlere 1000 ünite
Uygulama: Her bir 500 üniteyi ekte verilen 5 ml çözücüde dikkatlice çözündürün ve yavaşça i.v. enjekte edin.
Cinryze preparatı iki bileşenden oluşur: protein konsantresini içeren bir şişe (500 Ü insan C1-inhibitörü) ile çözücüyü içeren bir şişe (5 ml enjeksiyonluk su). Ambalaja ayrıca, enjeksiyon çözeltisinin hazırlanması ve Cinryze’nin intravenöz uygulanması için gereken diğer tıbbi ürünler de konulmuştur. Preparatın muhafaza edildiği sıcaklık 8°C’yi aşmamalıdır.
İlaç hazırlanmadan önce her iki bileşen oda sıcaklığına getirilmelidir. Enjeksiyon çözeltisinin hazırlanması, ekte verilen transfer setleri aracılığıyla yapılır (kullanım bilgilerini dikkate alınız). Çözücü, ürün şişesine aktarıldıktan sonra protein hızla çözünür. Köpürmeye meydan vermemek için ürün şişesini çalkalamayınız! Protein çözeltisinin renksiz veya mavimtrak ve berrak bir görünümde olması ve gözle görülür parçacık içermemesi gerekmektedir. Uygulamanın ardından atık malzemeler usulüne uygun bir şekilde giderilmelidir.
veya
3) C1-INH konsantresi (Ruconest)
Doz: Erişkinlerde, azami doz 4200 üniteyi aşmamak üzere, kg vücut ağırlığı başına 50 ünite
Uygulama: 2100 ünitelik birimler halinde 14 ml enjeksiyonluk suda dikkatlice çözündürün ve yavaşça i.v. enjekte edin.
Ruconest preparatı protein konsantresi içeren bir şişeden oluşur (ada tavşanı sütünden elde edilmiş 2100 Ü rekombinant insan C1-inhibitörü). Kullanmadan önce, tavşana karşı bir aşırı duyarlılığın ekarte edilmesi gerekmektedir (spesifik tavşan IgE’si). Preparatın muhafaza edildiği sıcaklık 25°C’yi aşmamalıdır.
Enjeksiyon çözeltisi, kullanım bilgileri doğrultusunda, şişe başına 14 ml enjeksiyonluk su katılarak hazırlanır. Çözücü ürün şişesine aktarıldıktan sonra protein hızla çözünür. Köpürmeye meydan vermemek için ürün şişesini çalkalamayınız! Protein çözeltisinin renksiz ve berrak bir görünümde olması ve gözle görülür parçacık içermemesi gerekmektedir.
Uygulanacak miktar vücut ağırlığı esas alınarak aşağıdaki formül aracılığıyla hesaplanır:
ml olarak uygulanacak miktar = kg olarak vücut ağırlığı / 3
Kullanıma hazır çözelti yavaşça intravenöz uygulanır. Uygulamanın ardından atık malzemeler usulüne uygun bir şekilde giderilmelidir
veya
4) Icatibant (Firazyr)
Doz: Erişkinlerde Kullanıma hazır enjektör olarak 3 ml çözelti içerisinde 30 mg Icatibant
Uygulama: Yavaşça derine s.c. enjekte edin.
Antihistaminikler, kortikosteroidler, danazol veya traneksamik asit, akut bir atak esnasında etkili olmaz ya da yeterli etki göstermez.
GÖZETİM:
C1-INH konsantresi veya Icatibant ilk etkisini yaklaşık 20-40 dakika sonra gösterir. Solunum yollarının tıkanması ya da tıkanma tehlikesi arzetmesi durumunda tam remisyona kadar hastanede (yoğun) gözetim gereklidir. Abdominal ataklarda ve cilt ödemlerinde de belirgin klinik iyileşme gerçekleşinceye kadar hasta gözetim altında tutulmalıdır. Bir tedaviye gerek duyulabilir.
